DEPRESIONI

Te gjithe ne nje kohe jane ndjere te depresionuar, te merzitur, ose "blu". Te depresionohesh eshte nje reaksion normal tek humbja, luftat e jetes ose nje vleresim i dobet per vetveten. Por disa here ndenja e trishtimit behet teper e thelle, duke u zgjatur per sasi kohe shume te gjate dhe duke penguar njeriun prej nje jete normale. Disa lloje te depresionit jane: depresion kryesor, depresion kronik (dysthymia), depresion dypolar, dhe depresion sezonal (SAD).

C'fare jane simptomat e depresionit?

Me poshte jane disa prej shenjave dhe simptomave te depresionit.

- trishtim
- humbje energjie
- kur ndihesh pa shpresa ose pa vlere
- kur nuk mund te pelqejne gjerat qe me pare i pelqeje
- probleme te fokusohesh
- probleme te marresh vendime
- rritje e nevojes per gjum
- pagjumesi ose gjum i tepert
- dhimbje te pashpjeguara
- dhimbje stomaku dhe probleme tretesore (digestive)
- ulje e deshires per seks
- probleme seksuale
- dhimbje koke
- ndryshim ne oreks qe shkaktojne humbje apo ngritje peshe
- mendime rrotull vdekjes ose vetevrasjes
- perpjekje per vetevrasje

Ka lloje te ndryshme te depresionit?

Megjithese keto shenja dhe simptome te depresionit jane karakteristike, mund te ndodhin ne nje strukture te ndryshem, si simptomet sezonale, ose ne shoqerohen me tipare maniake.

Llojet perfshijne:

- Depresion kryesor
- Depresion Dypolar
- Depresion Kronik (ose Dysthymia)
- Depresion Sezonal
- Depresion Psikotik
- Depresion pas lindjes

C'fare e shakton depresionin?

Nuk ka veten nje shkak te depresionit. Eshte nje semundje shume kompleks qe mund ndodhi si nje rezultat te disa faktoreve. Per disa, depresioni ndodh pas nje humbje te nje te afermi, nje ndryshim ne jeten e tyre, ose pasi kane diagnoze te nje semundje serioze mjekesore. Per te tjeret, depresioni thjesht ndodh, ndoshta sepse mund ta kene tek historia e familjes se tyre.

Faktoret qe jane te mbeshtjellur tek shkaqet e depresionit, perfshijne:

- Histori depresioni ne familje (Besohet se depresioni kalon gjenetikisht brez pas brezi, megjithese menyra egzakte si ndodh kjo eshte e panjohur.)
- Hidherim prej vdekjes ose humbjes te nje te afermi.
- Konflikt personal, si per shembull nje grindje me nje te familjes.
- Abuzim fizik, seksual, ose emocional.
- Ngjarje te rendesishme qe ndodhin tek jeta e te gjitheve, si per shembull nderrim banimi, diplomimi, nderrim punesh, martese ose divorc, dalja ne pension, etj..
- Semundje serioze (ndjenja depresioni jane nje reaksion i zakonshem tek shume semundje mjekesore.)
- Disa ilace.
- Abuzim substancash (shume njerez qe pijne alkol ose bejne droge kane depresion.)
- Probleme te tjera personale (keta mund te jene izolime shoqerore prej probleme te tjera mendore, ose te perzihen nga familja ose nje rreth shoqeror.)

Lidhje gjenetike

Ka evidence qe propozojne nje lidhje gjenetike me depresionin. Femijet, motrat & vellezerit, dhe prinderit e njerezve me depresion te rende jane me te mundshem te vuajne nga depresioni se sa jane njerezit e tjere. Megjithate, shkencetaret nuk jane mundur te identifikojne gjenin e depresionit.

Semundje qe shkaktojne depresion

Njerezit me semundje kronike kane me shume shanse te kene depresion. Depresionet e shkaktuara nga semundje kronike shume here e acarojne semundjen, sidomos ne qofte se semundja sjell dhimbje, lodhje, ose nderpret jeten shoqerore. Depresioni mund te shtoje dhimbjet. Depresioni gjithashtu mund te beje njerezit te shkojne ne izolim shoqeror. Perqindja per depresionin qe shoqerohet me semundje te tjera mjekesore eshte teper e larte:

- Infrakt zemre - 40-65% depresionohen
- Semundje zemre (pa infrakt) - 18-20% depresionohen
- Semundja e Parkinson - 40% depresionohen
- Skleroze - 40% depresionohen
- Kancer - 25% depresionohen
- Diabet - 25% depresionohen

C'fare jane simptomat e depresionit ne njerezit e semure?

Pacientet dhe familjet e tyre zakonisht i injorojne simptomat e depresionit, duke menduar se ndjenjat e tyre jane normale per dike qe po vuan nga nje semundje serioze kronike. Eshte e rendesishme te trajtosh te dyja format e semundjeve ne te njejten kohe.

C'mund te besh te trajtosh depresionin tek njerezit me semundje kronike?

Nje diagnoze dhe trajtim i heret per depresionin mund te uli stresin dhe gjithashtu riskun e nderlikimeve dhe vetevrasjes. Njerezit qe trajtohen per depresionin qe ndodh ne te njejten kohe me semundjen e tyre kronike shume here perjetojne nje permiresim ne gjendjen e tyre mjekesore, nje cilesi me te mire te jetes se tyre, dhe kane me shume lehtesi te ndjekin planin e trajtimit te tyre.

Ne qofte se simptomat e depresionit jane te lidhura me semundjen fizike ose pasoje te ilaceve, trajtimi mundet te pershtatet ose ndryshohet. Ne qofte se depresioni eshte nje problem vecan, mund te trajtohet vetem. Me shume se 80% te njerezve me depresion mund te trajtohen suksesshem me ilace, psiko-terapi ose nje kombinim i te dyjave. Trajtimet me ilace anti-depressant mund te fillojne te punojne brenda disa javesh.

Identifikimi dhe diagnoza e depresionit

Problemi me i madh i diagnozes dhe trajtimit te depresionit eshte indentifikimi qe dikush po vuan prej saj. Fatkeqesisht, rrotull gjysma e njerezve qe jane te depresionuar kurre nuk marrin diagnoze or trajtim per semundjen e tyre. Injorimi i depresionit eshte i rrezikshem: me shume se 10% e njerezve qe vuajne nga depresioni bejne vetevrasje.

Si mund ta kuptoj une kur me duhet ndihme

- Kur depresioni demton jeten tuaj (per shembull kur shkakton probleme me marredhenie, ceshtje pune, ose grindje familjare) dhe nuk shikoni nje zgjedhje te paster per keto probleme, atehere duhet te kerkoni ndihme qe te parandaloni gjerat qe te mos keqesohen, sidomos kur keto ndjenja zgjasin per disa kohe.

- Ne qofte se ju ose dikush qe njihni ka mendime ose ndjenja per vetevrasjen, kerkoni ndihme urgjent.

Mund te jem i/e depresionuar?

Pergjigju pyetjeve me poshte te shikoni ne qofte se jeni te depresionuar.

(1.) Ke qene ne humor te depresionuar per me te shumten e dites, pothuaj c'do dite per te pakten 2 jave?

Po Jo

(2.) Ke humbur interes ose kenaqesi ne me te shumten e aktiviteteve te perditshme, per afersisht c'do dite per te pakten 2 jave?

Po Jo

(3.) Keni pare nje ndryshim peshe (te pakten 5lbs. ose 2.5kgs.) ose ne humbje ose ne ngritje ne kohet e fundit?

Po Jo

(4.) Ka ndryshuar oreksi juaj (per me shume ose me pak) per nje kohe te gjate?

Po Jo

(5.) Keni patur pagjumesi ose keni fjetur me shume, per afersisht c'do dite per te pakten 2 jave?

Po Jo

(6.) Jeni ndjere te lodhur diten, per afersisht c'do dite per te pakten 2 jave?

Po Jo

(7.) Keni patur ndjenja sikur jeni fajtore ose te pavlefshem, per afersisht c'do dite per te pakten 2 jave?

Po Jo

(8.) Keni patur probleme te mendoheni, fokusoheni ose te merrni vendime pothuaj se c'do dite?

Po Jo

(9.) Keni patur mendime te shpeshta per vdekjen ose vetevrasjen pa ndo nje plan specifik?

Po Jo

(10.) Filluan ndjenjat e depresionuara pasi nje i aferm i juaj vdiq ose brenda 4 javesh pas lindjes se femijes?

Po Jo

(a.) U pergjigjet me "Po" per pyetjen #1 ose #2? ______

(b.) U pergjigjet me "Po" 4 here ose me shume ne pyetjet #3-9? ______

(c.) U pergjigjet me "Po" per pyetjen #10? ______

Ne qofte se ju u pergjigjet me "Po" tek pyetjet (a.) dhe (b.), ju mund te vuani nga nje episod te nje depresioni.

Ne qofte se ju u pergjigjet me "Po" tek pyetja (c.) dhe simptomat e tua jane gjymtuese ne jeten tuaj dhe kane vazhduar per me shume se 2 muaj, ju duhet te kerkoni trajtim profesional.